Talafaasolopito o le Ekalesia
O Le Taotoga o le Vae o Iosefa Samita


“O Le Taotoga o le Vae o Iosefa Samita,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia

“O Le Taotoga o le Vae o Iosefa Samita”

O Le Taotoga o le Vae o Iosefa Samita

Ina ua taia Niu Egelani i le pipisi tele mai o le fiva samasama i le va o le 1811 ma le 1814, sa nonofo le aiga o Iosefa le Matua ma Lusi Maka Samita i le totonugalemu o le mea na pogai ai. Sa pesia uma le fanau e toafitu i le faamai, faatasi ai ma Iosefa Samita le Itiiti, o lona tuafafine matua, o Sofarania, sa matuai tigaina lava. Ona o le faia o se taotoga na talafeauga lelei le taimi na faia ai e se fomai tipitipi i le lotoifale, o lea sa ola ai Iosefa ma sa faasaoina mai ai lona vae tauagavale.1

Ata
O meafaigaluega tipitipi i le amataga o le 1800

O meafaigaluega tipitipi mai le amataga o le 1800.

I ni masina a o lei faia le taotoga, sa matua mafatia ai lava Iosefa ma nai ona tei i se fiva matautia ona o le taifoi. Na muamua ona mafua le aafiaga ona o se fula sa i le tauau o Iosefa ma e lei pine ae aafia le ponaivi o lona vae tauagavale, ma sa matua’i fulana’i ai. O le tolu vaiaso o le ogaoga o le tiga sa matua mafatia ai le tamaitiiti e fitu tausaga le matua. Na manatua e lona tina, o Lusi, lona tagi leotele, “Oi lo’u Tama e . . . ua matua ogaoga le tiga pe mafai faapefea ona ou onosaia[?]” Sa alo atu Dr. Stone, o se fomai tipitipi mai Hanover, Niu Hemisifia, i le vae, ma tafa le valu inisi i le va o le tapuvae ma le tulivae, ma le faamoemoe e faaitiitia ai le fula. Sa matau e Lusi lana tama ua tigaina tele, ua oo ina “sili atu le matuia o le tiga.”2 O nisi taimi e nofonofo ai le uso o Iosefa o Ailama faatasi ma ia ma fofo lona vae e tau faamama ai le tiga.

Sa asiasi atu i le aiga faatasi ma isi fomai tipitipi ia Doctor Nathan Smith, o le na faavaeina le Kolisi Faafomai o Dartmouth e lata ane, e foliga mai o se vaega o ana tamaiti a’oga faafomai.3 Sa o latou matua fautuaina e tipi motu le vae ua aafia. Atonu na fautuaina e Dr. Smith le tipiina o le vae e saunia ai Iosefa ma lona aiga ia malilie atu i se taotoga faataitai, o se faiga e le mautinoa na amatalia e Dr. Smith i le 15 tausaga ua mavae. O le taotoga e aofia ai le tipi sa’o i le ponaivi ma aveesea ai vaega ua aafia, ae faataga ai ona toe ola mai ‘afu’afu maloloina. Na malilie ia Lusi ma Iosefa Le Itiiti e fai le taotoga.

Na manatua e Lusi le musu o lana tama e faagase ma maea e saisai ai o ia i se moega, ae sa na ona talosaga atu mo lona tama e opo o ia ma mo lona tina e alu ese mai le potu. Sa to ese mai e Dr. Smith ni fasi ponaivi tetele se iva ua aafia, ma e sefulu ma le fa isi nutigamea na tafia ese mai le vae o Iosefa a o lei pe lelei. Na tele tausaga na toe faafoisia ai le malosi. Ina ua masii atu lona aiga i Niu Ioka i le sefulu ma le fa tausaga mulimuli ane, sa faaaogaina pea lava e Iosefa ni tootoo, ma sa ia tauaveina pea sina faavae sii itiiti e oo i lona tagata matua. O le taotoga na tuu atu ai se avega tautupe i le aiga o le au Samita ma sa latou tauivi mo ni tausaga e totogi ia pili o le falemai.

Ae ui o lea, sa o se mea tulaga ese le taotoga lava ia. Sa na o ni nai maila le mamao na nofo ai Nathan Smith mai le aiga o le au Samita ma e ono faapea na o ia le fomai tipitipi i le Iunaite Setete i le 1813 na mafai ona faasaoina le vae o Iosefa. Mulimuli ane sa ia faasalalauina ai le faagasologa o lana metotia e fai ai taotoga, ae o le taotoga na moomia ai se tomai sa lei mauaina lautele e fomai faapitoa seia vagana ai ina ua mavae le Taua 1 a le Lalolagi .

O le tala a Lusi Maka Samita na tosina i ai le naunau aua o se tasi o nai tala e le tele o loo faamaumauina i le olaga faatamaitiiti o Iosefa Samita. Pe tusa ma le tolusefulu tausaga mulimuli ane na tusia ai, ma ina ua mavae ona talisapaia e Lusi le tofa na a’e i le mau faatofala’ia a le Iunaite Setete e tetee i meainu malolosi, o lana tala tusia na faamamafaina ai le musu o Iosefa e inu se meainu malosi mo le tiga. E le gata i lea, o le tala na faamamafaina ai lotomafatia sa ia onosaia a o puapuagatia lana tama i le taotoga sa ono le faamanuiaina.

Autu e Fesootai I Ai: Lucy Mack Smith, Joseph Sr. and Lucy Mack Smith Family

Faamatalaga

  1. O tala mai lena taimi na faasino i lenei ma’i e eseese e pei o le fiva o le mumu, fiva masani, fiva fai’ai, ma le fiva taifoi. Sa pesia le fanau a le au Samita i le fiva taifoi, e ui ina sa manatu ia fomai o nisi o i latou na faaalia ia uiga o le tanesusu, fiva o le mumu, ma le kolela. I lona faitau aofai, o le faamai na uma ai le ono afe o soifua, o le toatele lava o tamaiti i le va o le tolu ma le iva tausaga le matutua.

    Na manatua e le tina o Iosefa Samita, o Lusi, sa tauivi Sofania ma le faama’i mo le 90 aso seia iu ina faafuasei ona le toe migoi le iva tausaga le matua ma ua le toe manava. A o afifi ia Sofarania i se palanikete ma sii le teineitiiti i ona lima, sa faanatinati atu Lusi i le faitotoa a o taumafai ona tuaoi sa i le potu ia malo la latou finau ia te ia e talia ua maliu lana tama. Sa faatauanau pea Lusi seia oo ina ua le lava, ma sa iu ina ala a’e Sofarania, ua tau manava, ma sa tagi aue. Sa toe malosi o ia ma sa ola mo le 73 tausaga o lona matua (tagai Lusi Maka Samita, “Lucy Mack Smith, History, 1844–1845,” book 2, pages 10–11, josephsmithpapers.org).

  2. Lucy Mack Smith, “Lucy Mack Smith, History, 1844–1845,” book 2, page 11. Sa talitonu Iosefa o le fula na amata i lona tauau lea na sosolo ifo i lona vae. Pe a fua i auga e ono sa’o o le fiva taifoi po o ni aafiaga foliga tutusa, sa peiseai na aafia Iosefa i se ma’i pipisi lea na matua’ia ai ni ma’i eseese faalelotoifale se lua, o le tasi o lona tauau ma le isi o le ponaivi o lona vae (tagai Joseph Smith, “Addenda, Note A, 1805–1820,” i le “History, 1838–1856, volume A-1 [23 December 1805–30 August 1834],” 131, josephsmithpapers.org; LeRoy S. Wirthlin, “Joseph Smith’s Boyhood Operation: An 1813 Surgical Success,” BYU Studies, vol. 21, no. 2 [Spring 1981], 148).

  3. Oliver S. Hayward ma Constance E. Putnam, Improve, Perfect, and Perpetuate: Dr. Nathan Smith and Early American Medical Education (Hanover, New Hampshire: University Press of New England, 1998), 183–84. E le aiga ia Nathan Smith ma Iosefa Samita Le Matua.