Hisitōlia ʻo e Siasí
Ko hono Langa ʻo ha Temipale ʻi Siapaní


“Ko hono Langa ‘o ha Temipale ʻi Siapaní,” Ngaahi Hisitōlia Fakaemāmani Lahí: Siapani (2019)

“Ko hono Langa ‘o ha Temipale ʻi Siapaní,” Ngaahi Hisitōlia Fakaemāmani Lahí: Siapani

Ko hono Langa ʻo ha Temipale ʻi Siapaní

ʻĪmisi
Fuofua ʻaʻahi ʻa e kau Siapaní ki he temipalé

Ko e tangutu ʻa e Kāingalotu Siapaní ke faitaaʻi kinautolu kimuʻa pea nau heka ki he vakapuná ki he fuofua ʻaʻahi ki he temipalé ki Hauaiʻí.

Naʻe taʻu lahi ʻa e kikite ʻa Kauli ki ha temipale ʻi Siapaní pea toki fakahokó. Lolotonga ʻa e taimi ko iá ko e temipale ofi tahá naʻe ʻi Laʻie Hauaiʻi, maile ʻe 3,840 tupu (kilomita ʻe 6,180) hono mamaʻó. Ko e fakamole ʻo e fefonongaʻakí—naʻe aʻu ki he vaheua ʻe taha ʻo e ʻavalisi ʻo e tuʻunga vāhenga fakataʻu ʻa ha tokotaha ʻi he taimi ko iá—ʻa ia naʻe ʻuhinga ia ko e tokosiʻi pē ʻe lava ke ʻalu ki he temipalé.

ʻI he 1963, naʻe fakapapauʻi ʻe Tueini N. ʻEnitaseni, ko e palesiteni ʻo e Misiona Northern Far East, ʻoku totonu ke ʻi he tuʻunga lelei ʻa e Kāingalotu Siapaní mei he tupulaki fakalaumālie ʻoku maʻu mei he mōihū ʻi he temipalé. Na‘e kamata ʻe Palesiteni ʻEnitaseni ha feinga ke akoʻi ʻa e kāingalotú ki he mahuʻinga ʻo e ʻalu ki he temipalé pea ke tokoni ke aleaʻi ke fakamaʻamaʻa ‘a e totongi ‘o e ʻalu ki he temipalé. Naʻe tokanga taha ʻa e ngaahi lēsoni ʻi he kotoa ʻo e ngaahi koló ki he ngaahi tokāteline ʻo e temipalé pea mo e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai maʻanautolu ʻoku nau feinga ke kau ʻi hono ngaahi ouaú.

Naʻe foaki ʻe he Kāingalotu Siapani tokolahi honau taimí mo honau ngaahi talēnití pea fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi maheni (netiueka) fakatāutahá ke tokoni ʻi he ngāué. Naʻe mātuʻaki mahuʻinga kia Kenisī Iamanaka ʻa e ngāue ki he palaní, fakapaʻanga, mo fakahoko ha ʻaʻahi ki he temipalé. Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Iamanaka, ko e tangata fefakatauʻaki mataʻitofe, ʻene ngaahi fetuʻutaki fakapalofesinalé ke fekumi mo aleaʻi ha nō [vakapuna]; ʻaki hono ʻoange ki he kāingalotu ʻo e Siasí ha ngaahi mataʻitofe ke ngaohi ʻaki ha ngaahi meʻa tautauʻanga hēkesi, ʻū kahoa, mo e ngaahi meʻa teuteu kehe; pea tokoni ke hiki tatau [ha ngaahi hiva ʻa] ha kuaea fakalotofonua ʻa e Siasí. Naʻe ʻave ʻa e paʻanga mei hono fakatau atu ʻo e ngaahi meʻa teuteu mei he mataʻitofé mo e hiki tataú ki he paʻanga ʻaʻahi ki he temipalé.

ʻI Siulai 1965, naʻe heka ha Kāingalotu Siapani ʻe toko 166 ʻi ha vakapuna naʻe nō mei Tōkiō ki Laʻie, Hauaiʻi. Naʻa nau hoko ko e fuofua kau folau ia mei he kakai tokolahi ke fakahoko ha folau fakataʻu ki Hauaiʻi ke kau ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé. ʻI he tūʻuta ʻa e Kāingalotú ʻi Hauaiʻí, naʻa nau hoko ko e kau fuofua fanongo ki he liliu foʻou ʻo e ngaahi ouaú ʻi he lea faka-Siapaní. Naʻe fakahoko ʻe Tatesui Sato ʻa e ngaahi ouau ʻuluaki ko ʻení, he ko ia naʻá ne liliú. Naʻe hoko ʻa e mōihū ʻi he temipalé ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e moʻui ʻa e Kāingalotu Siapani ʻa ia naʻa nau feilaulau lahi ke fakahoko ʻa e fonongá.

ʻI he ʻaho 9 ʻo ʻAokosi 1975, ʻi he taimi naʻe fanongonongo ai ʻe Sipenisā W. Kimipolo, ko e Palesiteni ʻo e Siasí, ʻi ha konifelenisi fakaʻēlia ʻi Tōkiō ʻe langa ha temipale ʻi Siapaní, naʻe kūnima ha Kāingalotu tokolahi ʻo tangi ʻi heʻenau fiefiá. Naʻe fili ʻa e ʻōfisi fakamisiona ʻi Tōkioó ko e tuʻuʻanga ia ʻo e temipale foʻoú. ʻI he ʻaho ní, ko e temipale ʻe tolu— ʻi Tōkiō, Fukuoka mo Sapolo—ʻoku ngāue maʻá e Kāingalotu ʻo Siapaní.