Aoaoga a Peresitene
Mataupu 21: O Le Mana o le Agalelei


Mataupu 21

O Le Mana o le Agalelei

O le agalelei ma le onosai, e mafai ai ona tatou faamaluluina loto ma faamalosiau isi ia ola amiotonu.

Mai le Soifuaga o Siaosi Alapati Samita

E matua talitonu Siaosi Alapati Samita i le mana o le agalelei e faamaluluina ai loto. Sa ia aoao mai e tatau ona tatou “faafetaia’ia a tatou faafitauli i le agaga o le alofa ma le agalelei i tagata uma.”1 Sa faamatala e le afafine o lona atalii le ala na aumaia ai le filemu i se tulaga ogaoga ona o lona agalelei ma le manatu i isi:

“I se tasi aso o le tauvevela sa i ai se faafitauli na tupu i le magaala i autafa o le fale o Tamāmatua i le Aai o Sate Leki, ma sa o mai ni tagata faigaluega mai le aai e faalelei. Sa vevela fafo, sa mutigitigi le la, ma o le galuega e manaomia ai suo ma piki ma sa matua afulelea ai foliga ma tua o ia alii a o latou eliina le auala. Sa lē mafaufau le au galulue i la latou gagana, pe le’i aoaoina lelei foi i latou e o latou tina, ae sa latou palalauvale ma faaaoga se gagana mataga. E lei pine ae avea a latou upu ma faatiga i le toatele o tuaoi sa talai o latou faamalama ia maua ai se savili e ono maua ai sina mālū.

“Sa alu se tasi i fafo ma talosagaina ia alii e taofi a latou talanoaga masoa, ma na ta’u atu ai e nofo tonu iina ia Uso Samita—pe le mafai ona latou faaalia sina faaaloalo ma fifilemu, faamolemole? O lena mea na toe soloa’i atu ai nisi upu leaga mai ia alii. Sa saunia filemu e Tamāmatua se vaitipolo ma tuu ni ipuinu ma le sioki i luga o se fata, ma ia aveina atu ai i ia alii sa mafatia ma fai atu i ai, ‘A’u uo e, ua matua vevela tele ma ua outou lēlavava. O le a le mea tou te le mapu mai ai i lalo o o’u laau ia ma taumafa ai se vaimalu?’ Sa te’a lo latou ita, sa tali ane ia alii ma le agamaualalo ma le talisapaia, i le agalelei. Ina ua mae’a si a latou malologa itiiti manaia, sa toe amata la latou galuega ma faauma filemu ai ma le faaeteete.”2 [Tagai fautuaga 1 i le itulau e 237.]

O se tasi o mafuaaga e faia ai ma le agalelei tele e Peresitene Samita tagata, o lona talitonuga e tofu tagata uma ma se lelei faanatura. I ni nai vaiaso a o lei maliu Peresitene Samita, sa asiasi atu ai Elder Matthew Cowley, o se uso o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, ia te ia i le falemai. “Sa ou savali atu i autafa o lona moega,” na ia saunoa ai, “ma sa aapa mai ma uu atu lo’u lima, ma taofimau lo’u lima ma faapea mai, ‘Taulealea, ia manatua i aso uma o lou ola e mafai ona e mauaina mea lelei i tagata uma pe afai e te su’eina.’”

Na saunoa Elder Cowley e uiga ia Peresitene Samita:

“Sa alofa o ia i tagata uma aua sa mafai ona ia vaaia le lelei i totonu o i latou. Sa lei silasila atu o ia i le agasala ma talia sina mea itiiti lava, ae sa alofa o ia i le tagata agasala aua sa ia silafia o le Atua, o le alofa [tagai 1 Ioane 4:16], ma o le alofa o le Atua lea e toefaafotua’i ai agaga o tagata ma mafai ai, e ala i lena faagasologa, ona toe faaliliu le tagata agasala i se tagata paia.

“Atonu e i ai tagata agasala e aveseseina lona alofa faapea o le faaaloalo. Na te le’i faaaloalogia le tagata agasala, ae sa ia alofa i ai. Ou te talitonu na maua e lena alofa le tali i loto ma olaga o i latou sa ia alofa i ai.”3

Aoaoga a Siaosi Alapati Samita

O le Agaga o le Alii o se agaga o le agalelei, ae le o le mateletele ma le faitio.

Ou te lagona lava le faanoanoa i nisi taimi, pe a ou faalogo o tautalagia ni mea agaleaga, e le gata i tagata o la tatou Ekalesia, ae o tagata i le lalolagi. O mea agaleaga e le masani lava ona faia i lalo o le musumusuga a le Alii. O le Agaga o le Alii o se agaga o le agalelei; o se agaga o le onosai; o se agaga o le alofa moni ma le alofa ma le faapalepale ma le onosai; ma e leai se tasi o i tatou e le manaomia nei amioatua uma, o taunuuga ia o le i ai o le Agaga o lo tatou Tama Faalelagi.4

E ao ina faatino uunaiga uma mo le filemu. O loo faatino e Lusifelo auala uma e faataumaoia ai agaga o le aiga o tagata. Ua sili atu lona malosi nai lo le mea sa i ai, ma ua galue o ia i se ala matautia. O le a ou le ta’uina atu ai le tele o auala na te faaaogaina, ae e i ai se ala e tasi o loo ia galue ai, ma sa ia galue ai mai le amataga o le lalolagi, o le faaosooso lea o se tagata e toatasi e faatama’ia le igoa ta’uleleia o se tasi e ala i le faia o ni tala leaga e uiga ia i latou.5

E matua faigofie tele le faitioina o se isi tagata, faigofie ona vaavaai masei, o nisi taimi tatou te soona tautala ai e uiga i o tatou tuaoi ma uo. Ae o le mea lea na tuuina mai e lo tatou Tama Faalelagi … :

“Aua tou te faamasino atu ina ne’i faamasinoina outou.

“Aua o le faamasinoga tou te faamasinoina atu ai, e faamasinoina ai outou; o le fua foi tou te fuaina atu ai, e toe fuaina mai ai ia te outou.

“Se a le mea e te vaai atu ai i si fasi laau i le mata o lou uso, a e te le iloa e oe le utupoto i lou lava mata?

“Pe faapefea foi ona e fai atu i lou uso, Tuu mai ia, so’u eu ese le fasi laau i lou mata; faauta foi, o i lou lava mata le utupoto?” [Mataio 7:1–4.]

I le avea ai o i tatou o se nuu ua fautuaina i tatou e aua le faitio, ia lē agaleaga atu, ia lē soona tautala e uiga ia i latou tatou te mafuta. E ao ina avea i tatou ma faaa’oa’o sili i le lalolagi atoa. Manatu i faitioga i le taimi nei. Fetagofi i a tou nusipepa ma tagai i mea lē lelei e tusia e tagata e uiga i isi, ae e tele taimi e i ai le utupoto i le mata o le tagata lea e faitio ae na te le o iloa, ae ua manatu o ia o loo i ai se fasilaau i le mata o lona uso.6 [Tagai fautuaga 2 i le itualu e 237.]

Pe ua le faia ea ma masani lo tatou vaai atu i faaletonu ma vaivaiga o o tatou tuaoi? Ae ua feteenai ma aoaoga o le Talalelei a Iesu Keriso. E i ai se vasega o tagata o loo vaavaai masei ma faitio pea lava i se uiga faataumaoi. E i ai le eseesega i faitioga. A mafai ona tatou faitio lelei i le uunaiga a le Agaga o le Alii, e mafai ona tatou suia i se auala aoga ma tatau nisi o mea o loo faia. Ae afai e ia i tatou le agaga o le vaavaai masei, o le tusitusilima i vaivaiga ma faaletonu o isi i se uiga faataumaoia, e le tulai mai lava lena mea o se taunuuga o le mafutaga ma le Agaga o lo tatou Tama Faalelagi, ma e faatama’ia ai.7

E ao ina tatou vaavaai mo amioatua i isi ma faaviivii faamaoni atu i ai.

Ua ou tu atu i le po nei e talanoa atu e uiga i se alii ua fai si leva o tausaga talu ona maliu. … Ou te talanoa e uiga ia Francis M. Lyman [o le Korama a Aposetolo e Toasefululua] ma ou te fia fai atu ia te outou o lena tamalii maoae, sa agamalu e pei o se pepe, agamalu e pei lava o se tamaitiiti laitiiti, ma sa matagofie lona naunau e fesoasoani ma faamalosiau. E tele taimi sa ou faalogo ai o saafi i ona uso pe a latou faia se mea e logoleleia—o se tasi sa tuuina atu se lauga manaia, o se tasi na tuuina atu se molimau faatalitonu, o le isi sa faia se isi mea e logoleleia. Sa ou vaai ia te ia o opo mai ia te i latou ma fai atu, “Ua ou mitamita lava ia te oe ma le mea lelei ua e faia.” Pe le o se ala ta’uleleia ea lea e ola ai? O le auala lea e faafiafia ai i tatou lava. Afai, tatou te vaai atu ma talisapaia ma viia ia amioatua ma tomai o o tatou tagata, nai lo le lotoleaga, pe afai tatou te vaai atu i le mana mo le lelei i [isi], e maeu se lelei o le a i ai.

O le toatele o i tatou e ola i se siosiomaga e toetoe lava a tatou gugu pe a ua tatau ona vivii atu i se isi tagata. E foliga mai ua le mafai ona tatou tautala atu i mea e ono mafai ona tatou fai atu ai … ina ia faamanuiaina ai isi. Sei o tatou vaavaai ia mo amioatua a a tatou paaga ma matau lo latou fiafia ai pe a faamalo atu i ai.8

Ou te aioi atu ia te outou o’u uso e ma tuafafine, ia tatou agalelei atu o le tasi i le isi. Ia tatou onosai o le tasi i le isi pei ona tatou mananao ai i isi tatou te mafuta. Ia tatou vaavaai atu i amioatua a o tatou tuaoi ma a tatou uo ma talanoa e uiga i na amioatua, ae le o le faitio ma vaavaai masei. Afai tatou te faia lena mea, o le a tatou faasusulu atu le malamalama, ma o le a alolofa ia i tatou i latou e sili lo latou iloa o i tatou.9 [Tagai fautuaga 3 i le itulau e 237.]

E i ai i le agalelei le mana e taitai ai tagata mai a latou mea sese.

E i ai i latou o le a faia ni mea sese. Ua i ai nisi o i tatou ua sē ese, ae o i latou o fanau a lo tatou Alii ma e alofa o ia ia i latou. Ua Ia tuuina atu ia te outou ma a’u le aia tatau e o atu ai ia i latou i le agalelei, ma le alofa ma le onosai ma se manao ia faamanuia, saili ia toe aumaia i latou mai a latou mea sese o loo latou faia. E le o sa’u aia le faamasino o nisi o i latou ua faia ni mea sese, sei vagana ua tofia au ona o le pule e ono faaee mai ia te au. Peitai, o lo’u avanoa, pe afai ou te vaai ua latou faia mea sese, pe afai e mafai, ona toe faaliliu mai i latou i le ala e tau atu i le ola e faavavau i le malo Selesitila.10

Aua tatou te faitioina a tatou uo ma tuaoi, ona latou te le faia mea tatou te mananao e fai. Ae ia tatou alolofa i ai seia latou faia mea e finagalo ai lo tatou Tama Faalelagi ia latou faia. E mafai ona tatou faia lena mea, ma e leai se isi lava auala tatou te manumalo ai i lo latou talitonuina o i tatou po o lo latou alofa.11

Oka se olioli, oka se mafanafana, oka se faamalieina e mafai ona faaopoopo i olaga o o tatou tuaoi ma uo e ala i le agalelei. Ta fia manao e tusi faamatatetele lena upu ma faaagiagia i le ea. O le agalelei o le mana ua tuuina mai e le Atua ia i tatou e tatala ai loto maaa ma faamalie ai agaga faamaualuga ma aumaia i latou i se malamalama i Ona faamoemoega.12 [Tagai fautuaga 4 i le itulau e 237.]

O le alofa ma le agalelei i o tatou aiga e mafai ona tata’i ai a tatou fanau e faalogo i a tatou fautuaga.

O lo tatou tiute—e tatau ona ou fai atu o lo tatou avanoa ma lo tatou tiute le ave ia lava se taimi e siosiomia ai a tatou fanau i ni malupuipuiga ma ia matua alolofa ia i latou, ina ia tatou maua ai lo latou alofa o le a latou fiafia ai e faalogo mai i a tatou fautuaga ma apoapoaiga.13

Ia ola i se tulaga, i le alofa ma le agalelei, o le a i ai faatasi le filemu ma le tatalo ma le agaga faafetai i o outou fale. Aua nei avea o outou fale e na o se nofoaga e tautau ai pulou i le po ma aumai ai a outou meaai ona toe taufetuli ese lea i isi nofoaga, ae ia avea o outou fale ma nofoaga e faamautu ai le Agaga o le Alii.14

Ou te tatalo ia mafai ona faatumulia i tatou i lena agaga mai [le Alii], ma o le agaga lena o le alofa, o le agalelei ma le loto fesoasoani ma le onosai ma le faapalepale. Afai la tatou te tausia lena agaga i o tatou aiga, o le a tutupu a’e o tatou atalii ma afafine ma avea ma tagata tatou te mananao e avea ai i latou.15

Ou te manatua i nai tausaga ua mavae, sa ou i ai i se nofoaafi e malaga i matu. Sa ou vaaia i se vaega o lena nofoaafi se tamaitai sa ou iloaina. … Sa ia iloa mai a’u a o ou savali atu i totonu. Sa talanoa mai, ona ou fesili lea: “O fea a e alu i ai?” Sa fai mai: “Ou te alu i Portland, [Oregon].” Sa ou iloaina o le aiga e limavaivai. Sa ou iloaina lenei tamaitai o se tina o se fanau tama e toatele, o lea na ou fai atu ai: “O le a le mea e te alu ai i Portland?” Fai mai a ia: “E i ai la’u tama o loo i ai i le falemai iina.”

Sa ou le iloaina ua o ese nisi o lana fanau, o lea sa ou toe fesili ai, ona ia tatala mai lea o lona loto ia te au. Fai mai: “Sa tuua e la’u ui’i i ni nai vaiaso talu ai lo matou aiga, ae e lei fai mai po o fea e alu i ai. Sa leai se upu mai ia te ia, ae e leai se masalo sa manatu o ia o le a alu i le lalolagi se’i vaai lava ia i ai, ma o le uluai tala na matou maua e uiga ia te ia, o se uaealesi lea na maua mai i le falemai o Mercy i Portland, na ta’u mai ai o loo ma’i le alii i lena falemai.” Sa ia fai mai: “Ioe, sa matua faate’ia i matou i lena feau. Sa na o le tasi lava le mea e fai, o le su’e lea o tupe ma faavave atu ai i lena tamaitiiti.”

… Sa saunia o ia e saofai i lena malaga umi, i le ao ma le po, e le o ita i le agaleaga ma le le magafagafa o lana tama, ae na o le mafaufau o lana tama, e ā ia, na avatu e le Atua ia te ia, ma sa faamoemoe lo tatou Tama Faalelagi o le a faaaogaina e le tina auala uma na te mafaia e faamauoa ai le olaga o lana tama ma saunia ai o ia mo avanoa o loo faatalitali mo ia. O lea, i itula uumi o le po, a o ta’alililili atu le nofoaafi i ala u’amea, sa saofai ai lenei tina iina, ma le faanaunau atu mo lana tama, o maila taitasi uma sa latalata atu ai o ia i lena mea faatosina ua toso atu i ai lona loto. Ina ua taunuu, sa nanati atu i le vave sa ia mafaia i le falemai. Sa iloa ane e le mamao le mea ou te alu i ai ma le falemai, o lea sa ou alu ai e vaai po o le a le mea la e tupu.

Sa i ai iina lena tina alofa i tafatafa o lana tama sa pagatia i le pesi mai o le nimonia, ma sa taoto o ia iina ma le tiga. E lei otegiaina e le tina lana tama ona o lona le alofa ia te ia; e lei ita o ia ona o le le magafagafa ma le faatamala, ae sa na o le faafetai lava ua mafuta ma lana tama sa tuuina atu e le Atua ia te ia. O lea ua toe taumafai nei e tausi le tamaitiiti lea na la faipaaga ai ma lona Tama Faalelagi, e aumaia o ia i lenei lalolagi. E tusa ma le 16 tausaga o le tamaitiiti, a e sa ta’u lava e ia o lana pepe. Sa taumafai le tina e faamalosiau ia te ia i lona ta’uina atu i ai o mea o le a fiafia ma faamalie ai o ia, ma tuu atu ia te ia ona avanoa pe a malosi. O le mea sa i ai le faanoanoa ma le loto mafatia lea na faatumulia ai le potu a’o le i ulufale atu le tina i ai, sa i ai se sulu atoatoa o le malamalama ma le filemu ma le fiafia na ufitia ai mata o lena tamaitiiti, a o tilotilo a’e i mata o le tina sa tuuina atu ia te ia le ola ia ola ai, ma lea ua sau i lenei taimi i se mea mamao e nofo i ona tafatafa ma tausi o ia ia toe malosi.

Ou te le iloa i nisi taimi pe iloa e nei tina, lo latou ofoofogia i mata o a latou fanau i se tulaga faapena. A o le’i tele ni minute talu ona oo atu le tina, sa faia ai e lena tamaitiiti se faaiuga e lē toe muga i lona tina, e le toe faatamala i mea na te tuuina atu ia te ia, ae o le a naunau ina ia tausia ma le mamalu le igoa sa tuu atu ma le mamalu ia te ia, po o le a lava le umi o le a i ai le olaga.16 [Tagai fautuaga 5 i le itulau 231.]

Ou te tatalo ia mumu le alofa mo le talalelei a le Alii i o tatou loto, ma faamauoa ai o tatou olaga, ia afua ai foi ona alolofa tane i a latou ava, ma agalelei atili ai ava i a latou tane, o matua i le fanau, ma fanau i matua ona o le talalelei a Iesu Keriso, o se talalelei o le alofa ma le agalelei.17

Fautuaga mo Suesuega ma le Aoaoina Atu

Mafaufau i manatu nei a o e suesueina le mataupu po o lou sauniuni foi e aoao atu. Mo fesoasoaniga faaopoopo, tagai i itulau v–vii.

  1. Faitau le tala e uiga ia Siaosi Alapati Samita o saunia se vaitipolo mo le aufaigaluega ua lēlavava (itulau e 223). O anafea sa e vaai ai i se aga o le agalelei na faamaluluina ai se loto o se tasi? O a ni faafitauli e te manatu e mafai ona foia i “le agaga o le alofa ma le agalelei i tagata uma”?

  2. Na aoao mai e Peresitene Samita e faapea “e tatau ona avea i tatou ma faaa’oa’o silisili i le lalolagi uma” i le aloese mai le soona faitio (itulau e 226). O a ni tulaga e mafai ona tatou faia ai na ituaiga o faataitaiga? I sou manatu, aisea e matua faataumaoia ai faitioga soona fai ma le vaavaai masei?

  3. I itulau e 226–27, o loo faamatala ai e Peresitene Samita e uiga ia Elder Francis M. Lyman o faamalo atu i ona uso. Na aafia faapefea oe i se tasi na vivii atu ia te oe mai le loto? Mafaufau i se tagata e tatau ona e avatu i ai le faamalo.

  4. Na aoao mai e Peresitene Samita e faapea “o le agalelei o le mana lea ua tuuina mai e le Atua ia i tatou e tatala ai loto maaa” (itulau e 228). O a ni tala o e manatua mai tusitusiga paia, o loo faapupula mai ai lenei mataupu faavae? (Mo ni faataitaiga, tagai Mataio 9:10–13; Alema 20:1–27.)

  5. Toe iloilo le tala e uiga i le tina na asiasi i lana tama i le falemai (itulau e 228–30). A sē ese se tamaitiiti, aisea e faigata ai i nisi taimi ona tali atu i le ala na faia e le tina i le tala? Mafaufau ma le lototatalo, pe mafai faapefea e se agaga o le agalelei ma le onosai ona faaleleia lou va ma tagata o lo outou aiga.

Mau E Faatatau I Ai: Faataoto 15:1; Mataio 18:15; Ioane 8:2–11; Efeso 4:29–32; 3 Nifae 12:22–24; Mataupu Faavae ma Feagaiga 121:41–46

Fesoasoani faafaiaoga: Talatalanoaga i vaega toalaiti “e maua ai e tagata e toatele le avanoa e tofu sao ai i se lesona. Atonu o tagata e masani ona faatuatuai ona tali, e mafai ona faasoa ni manatu i vaega toalaiti ia e le mafai ona latou faaalia i luma o se vasega atoa” (O Le Aoao Atu, E Leai Se Isi Valaauga e Sili Ai, 169).

Faamatalaga

  1. I le Conference Report, Apr. 1941, 28.

  2. Martha Stewart Hatch, in Susan Arrington Madsen, The Lord Needed a Prophet (1990), 130–31.

  3. Matthew Cowley, i le Conference Report, Apr. 1951, 166–67.

  4. I le Conference Report, Apr. 1937, 34.

  5. “To the Relief Society,” Relief Society Magazine, Dec. 1932, 704.

  6. I le Conference Report, Oct. 1949, 168–69.

  7. I le Conference Report, Oct. 1934, 50.

  8. “To the Relief Society,” 707.

  9. I le Conference Report, Oct. 1934, 50.

  10. I le Conference Report, Apr. 1937, 34.

  11. I le Conference Report, Oct. 1945, 174.

  12. “To the Relief Society,” 709.

  13. I le Conference Report, Apr. 1929, 33.

  14. I le Conference Report, Apr. 1948, 183.

  15. I le Conference Report, Oct. 1950, 9.

  16. I le Deseret News, May 15, 1926, section four, 6.

  17. I le Conference Report, Oct. 1948, 167.

“Sa saunia filemu e Tamāmatua se vaitipolo ma tuu ni ipuinu ma le sioki i luga o se fata, ma ia aveina atu ai i alii sa mafatia.”

“Ia ola i se tulaga, i le alofa ma le agalelei, o le a i ai faatasi le filemu ma le tatalo ma le agaga faafetai i o outou fale.”