Talafaasolopito o le Ekalesia
Savaliga a Paionia


“Savaliga a Paionia,” O Autu o le Talafaasolopito a le Ekalesia

“Savaliga a Paionia”

Savaliga a Paionia

I le va o le 1847, ina ua faatoa ulu atu paionia o le Au Paia o Aso e Gata Ai i le Vanu o Sate Leki, ma le 1868, ina ua lata ona faamaeaina ala o nofoaafi i le va o konetineta, na i le va o le 60,000 ma le 70,000 le Au Paia o Aso e Gata Ai na malaga mai le Iunaite Setete, Kanata, ma Europa e sopoia Laufanua Valevalenoa o Amerika i Matu e agai atu i Iuta ma nofoaga tuaoi.1 O le tele o tagata malaga mai na faigamalaga i ni laina o taavale solofanua po o vaega o taavale toso lima i luga o auala savali na masani lava ona tele masina e sopoia ai. O tala ia i latou na faia lenei savaliga ua taua ai o latou aafiaga eseese, lea e aofia ai ni tulaga o faamai, tulaga lamatia, lototoa, ma vavega, ae tele lava le tele o vaaiga o le malaga filemu ma vaaiga mamana o le matagofie o laufanua.

Ata
vaega o paionia i Echo Canyon

O se vaega o paionia o loo agai mai i lalo o le Echo Canyon i le 1860.

O se faaaliga na tuuina atu ia Polika Iaga i le 1847 na faatusa ai lenei malaga i le esoto o le Tusi Paia: “O au na taitaia le fanau a Isaraelu i fafo o le laueleele o Aikupito,” na fetalai ai le Alii, “ma ua faaloaloa atu lou lima i aso e gata ai e laveai lou nuu o Isaraelu.”2 Na ia poloaiina le Au Paia e faatulaga i ni vaega ma saunia mea manaomia mo tagata taitasi, ae maise e matitiva, maliliu toalua, ma leai ni matua. O le tali atu i lenei valaau e fesoasoani i le Au Paia ia taunuu i Siona ma ia le tuua se tasi, na galulue ai Polika Iaga ma isi taitai o le Ekalesia i le tele o auala. I le va o le 1847 ma le 1861, o le tele o tagata malaga mai na faia le malaga i le laueleele i taavale solofanua, ma ni nai tagata na o i taavale toso lima, na masani lava ona tausia ai a latou vaega i talaane o le tuaoi o aso nei o Nebraska ma Aioua.3 I le 1849 na faatulaga ai e Polika Iaga le Kamupani o Tupe Faaagaaga mo le Malaga na saunia fesoasoani i tupe e fesoasoani i le Au Paia e le gafatia ona totogi le faigamalaga. Ina ua latou faamautu, na faamoemoeina i latou e toetotogi le kamupani ia maua ai foi e isi lea lava fesoasoani.4 I le va o le 1861 ma le faaumaina o le auala nofoaafi i konetineta i le 1869 o se polokalama o le “alu ma toe sau” na mafai ai e tagata malaga ma faifeautalai ona la’u atu ma la’u mai sapalai i taavale solofanua i luga o auala o nofoaafi i itu uma e lua, lea na faaitiitia ai le taugata tele o sapalai.5

Mo le tele o tagata malaga o le Au Paia o Aso e Gata Ai, o le malaga i le laueleele pe tusa ma le 1,000 maila (1,600 kilomita) sa o se vaega faaiu o se ala e sili atu ona umi. E faitau afe le Au Paia Europa na sopoia le Atalanitika i vaa, e tele lava e o mai i Livapulu i New Orleans, ona malaga lea i vaa i luga i Misisipi ma Vaitafe o le Misisipi i le laueleele autu o le nofoaga e tuua ai i eria e sili atu i Uinita Kuata ma Kanesville. O nisi vaa, e pei o le Brooklyn i le 1846, na malaga taamilo i le itu mamao o Amerika i Saute ma agai atu i le Vasa Pasefika i Kalefonia.6 O nisi na malaga i nisi auala i le Vanu o Sate Leki mai Kalefonia, Texas i sautesasae ma Misuri i sisifo.

O le vaega muamua i le laueleele, na taua e Polika Iaga o le “vaega paionia” (lea na taua mulimuli ane o le “vaega faamuamua”), na tuua Uinita Kuata ia Aperila 1847 i le mulimuli i le Auala Savali o Oregon, o se auala na muamua sopoia e isi tagata malaga o le tuaoi. I le va o Aioua ma Uaiomi i sisifo, o le Auala Savali o Oregon, le Auala Savali a Mamona (lea na iloa ai le auala o le Au Paia i Iuta), ma mulimuli ane le Auala Savali a Kalefonia na mulimuli uma lava i le ala lea e tasi. Mo le vaega mulimuli o le malaga a paionia o le Au Paia o Aso e Gata Ai, na vala le Auala Savali Mamona ma agai atu loa i saute sisifo mai Fort Bridger (lea ua Uaiomi nei) ma agai atu ai i le Aai o Sate Leki. E sili atu ma le afa miliona tagata malaga, e aofia ai le tele o le Au Paia na potopoto, ma faaaogaina lenei faiga o auala savali mai le 1843 seia oo i le 1868, ina ua amata ona fesootai e le Union Pacific Railroad le tele o nofoaga o Auala Savali o Oregon.7

O taiala na lolomiina o auala savali, na i ai faafanua ma fesootaiga i foliga o laufanua, na taitaia vaega a paionia i luga o nei auala savali. O le tele o vaega na fetaui ma isi vaega i luga o le auala savali ma na masani ona malaga i itu faafeagai o vaitafe mai isi vaega ia aloese mai le tau faasoaina o vai, nofoaga o tolauapiga, ma taumafa. O tagata malaga na tele lava ina eseese ia mautinoa na latou maua meaai mo a latou manu ma na masani ona sueina ni ala pupuu, ma maua ai se ala e lautele atu nai lo se ala savali vaapiapi. I le iloaina ua latou asaina laufanua a Initia Amerika, na faaeteete le Au Paia i ni tulaga e tutupu mai ae na vave lava ona latou iloaina o vaega o Initia na masani ona fesoasoani nai lo le taufaafefe i a latou malaga. Ao pueina e Initia i nisi taimi ma susunuina vao e tutuliese ai le Au Paia o Aso e Gata Ai tulimanu, ae na masani ona latou agalelei ma o nisi taimi na ofoina atu e tulei taavale toso pe fesoasoani i tagata malaga i luga o vaitafe.8

O se aso masani i se vaega o taavale solofanua na tumu i gaoioiga. “Ou te lei vaaia muamua se taimi pisi tele i le malaga faatasi ma se tolauapiga—sa tau leai se taimi e avanoa,” na tusia ai e Oliver Huntington i lana api talaaga.9 O le polokalama masani e feala mai tagata o le vaega mo tatalo ma le taumafataga o le taeao, ona ao mai lea o meaai a manu mai a latou sailiga o le afiafi, le nonoaina o manu i taavale, ma le aveina o taavale i lalo atu o le auala savali, o se mamao e 15 i le 20 maila (24 i le 32 kilomita) i le tau lelei. O tamaloloa ma alii e faasolo i le aveina atu o manu i tua o laina o taavale ma vaavaaia le vao mo meaai. I le taimi e malolo ai i le afiafi, e tatala e le vaega povi ma ao mai fafie mo kuka.10 E fiafia tagata malaga e faitau, tata musika, sisiva, ma faapotopoto mo fonotaga. E seasea latou malolo umi, e masani lava mo na o tau leaga, ia auai i le faamanatuga, po o le Sapati.

O le ulufale atu i le Aai o Sate Leki sa o se aafiaga e manatua pea mo i latou na faia le malaga faigata. “O le a le galo lava le aso mulimuli na matou malaga ai, ma taunuu i le Vanu,” na tusia ai e Ann Agatha Walker Pratt. “Oi! Na fefete lou fatu i totonu ia te au, na mafai ona ou ata ma tagi, o ni lagona fesuisuiai e le mafai ona ou faamatalaina.”11 Ao faasolo ina mautu nofoaga i le vanu, o le tele o tagata fou mai na mauaina ni fale le tumau mai le Au Paia na nonofo ai iina seia latou mafai ona maua o latou lava fale fou i Siona.12

Autu Fesootai: Emigration, Salt Lake Valley, Handcart Companies